در اواخردوره قاجار شاهان قاجاریه افسران سوئدی را برای خدمت و اموزش نیروهای ژاندارمری بکار گرفتند که یکی از ان افسران بلندپایه سرگرد گوستاو نیلیستروم بود.وی که در سال ۱۹۱۶م اهنگ ملاقات با خوانین منطقه از جمله زایرخضرخان کرد از شیراز رهسپار تنگستان شد و پس از عبور از شهر و دهات از جمله سرکره و چاهپیرروز پنجشنبه بهمن ماه سال۱۲۹۴وارد باغک شد.ایشان وقتی وارد باغک میشوند چنین یادداشت می کنند：

پریروز از چاه پیرتاتخماری آمدیم(بااسب)راه سرازیربود.تخماری به ظاهر متنعم تر از دوسه روستایی بود که از انها گذشته بودیم و شب را در خانه کدخدایش میرزا فرامرز گذراندیم.میانسال بود و چهره عجیبی داشت به جنوبی ها شبیه نبود و به نوعی گمان کردم شبیه ایتالیایی هاست.بیشتر تخماریها را مسلح دیدم.

 

سابقه ی باغک بر اساس حضور طایفه فولادی درفارس و مهاجرت انها به باغک به ۷۰۰سال می رسد اما با توجه به مسکوکات پیدا شده در باغک که توسط کارشناسان باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی مورد مطالعه و دقت نظر و کاوش قرار گرفت و نامه ان به تاریخ ۷/۱۰/۹۴به دهیار محترم ابلاغ گردیده قدمت دوتا از سکه ها مربوط به دوره ساسانیان عنوان گردیده است.از انجایی که بروز ساسانیان به قبل از اسلام بر میگردد و از تاریخ ۲۱۱میلادی روی کار امده اند و حدود۴۱۶سال سلطنت کرده اند می توان گفت که قدمت باغک کمی کمتر از دوهزاره است یعنی بین ۱۴۰۰تا۱۸۰۰سال متغیر است.اما مشخص نیست که چه طایفه ای در باغک بقایای بومیانی هستند که در دوره ساسانیان زیست می کردند.با توجه به اینکه تا کنون مورخین  در روشن کردن تاریخ تنگستان فقط تا دوره افشاریان مطالبی را مکتوب کرده اند جای بسی خرسندی است که باغک با این سابقه کهن قدمت گمشده تنگستان رانیز تصریح می کند.

باغک به طول ۵کیلومتر در دامنه ماهور قرار گرفته است.ماهور برای مردم باغک بسی خاطره افرین است.در شمال باغک دره کولی و درجنوب باغک دره بردوها قرار دارد.مردم باغک زیارتگاه (شاه جبار) را در ماهور زیارت میکنند و معتقدند که شاهزاده ای به نام جبار در چاهی در ماهور غایب شده است.درمشرق شاه جبار تپه مرتفعی است که مردم به ان( کلاتک) میگویند البته در روی کلاتک اصلا اثری از کلات وجودندارد و درغرب ان تپه ای است معروف به (چنگ کبوتری) که حامل بقایای به جا مانده از یک کلات است که قدمت ان به دوره زندگی گبرها می رسد.جای خاطر انگیز دیگرماهور(برما )می باشد.منظور از برما سه برم است که بعد از فصل بارندگی در گرمای بهار دارای اب بودند.برما برکه هایی بودند که بنا به وسعت انها میزان ابگیری انها متفاوت بود و مردم برای شنا به انجا می رفتند.جای خاطر انگیز و فراموش نشدنی دیگر ماهور (تل سوز) است .انگلیس وقتی خواست به خاطر ایستادگی و قیام مردم باغک در جنگ جهانی اول به انها زهره چشم دهد به باغک حمله کرد و در کنار تل سوز(سبز) بین باغکیها و قوای هندی و انگلیسی جنگ مهیبی در گرفت که منجر به شکست انگلیس شد و باغکیها از ان پس تل سوز را تل جنگی نامیدند.جای دیگر ماهور گزی وجوددارد که به ان( گز حاج غلامعلی) میگویند.این گز توسط حاج غلامعلی بریم غرس شد و پس از ان هر کسی به عنوان چوپان و رهگذراز ماهور میگذشت در سایه سار آن استراحت میکردندحاج غلامعلی از متملکین و متمولین ان زمان بود و از نادر افرادی بود که به علت دارایی به حج مشرف شده بود.جای دیگر ماهور( بند حاج محمد علی) نام دارد این بند در واقع سدی کوچک و خاکی است که توسط حاج محمد علی فولادی پدر زایرخضرخان احداث شد تا اب انجارا به باغات هدایت کند هم اکنون نیز مردم در فصل پاییز برای پیدا کردن قارچ به بند حاج محمدعلی میروند.جای دیگر ماهور (شی خر بریک)قرار دارد.شی خر بریک تپه ای است که به علت بارندگی و فرسایش خاک گردنش باریک شده و کله اش قطورتر است.درواقع شبیه به قارچ میماند.کسانی که به شیخربریک رفته اند بر روی ان یادگاری نوشته اند اثار نوشته گذشتگان هنوز برر وی ان وجوددارد.درکنارشیخربریک یک تپه قرار دارد که به (زن اوسن-ابستن)می گویند علت این نامگذاری این است که این تل شکم دارد و شبیه به زن حامله است.هم اکنون محل جدیدی در ماهور اضافه شده که به ان چال اسکندرون میگویند باشد که ذکر این مطالب خاطرات گذشته ماهوردر دل مارا زنده کند

مؤلف:سیدمحمدجوادحسینی